Η βία αποτελεί ένα διαχρονικό φαινόμενο, που εντοπίζεται σε όλες τις κοινωνίες και αναπροσαρμόζεται ανάλογα με τις κοινωνικές συνθήκες. Το ίδιο συμβαίνει και με τη βία κατά των γυναικών, η οποία δεν περιορίζεται σε ένα συγκεκριμένο κοινωνικο-οικονομικο-πολιτικό σύστημα, αλλά υπάρχει και διαιωνίζεται σε κάθε πλευρά του πλανήτη ανεξαρτήτως πλούτου, φυλής ή πολιτισμού. Η βία κατά των γυναικών δεν αποτελεί μονοδιάστατο πρόβλημα.
Προκειμένου να αντιληφθούμε έστω και μέρος του ζητήματος, πρέπει να αποδεχτούμε αρχικά το μέγεθος του και να συνειδητοποιήσουμε ότι η βία κατά των γυναικών δεν είναι ένα σύμπτωμα, αλλά αντιθέτως σημαντική αιτία θανάτου και αναπηρίας για τις γυναίκες 16-44 ετών. Μία στις δέκα γυναίκες της ΕΕ έχει υποστεί κάποια μορφή βίας από την ηλικία των 15 ετών και άνω, ενώ μία στις 20 έχει πέσει θύμα βιασμού. Μία στις πέντε γυναίκες έχει υποστεί σωματική και/ή σεξουαλική βία από νυν ή τέως σύντροφο, και μία στις 10 γυναίκες δηλώνει ότι βίωσε κάποια μορφή σεξουαλικής βίας από ενήλικα πριν συμπληρώσει το 15ο έτος της ηλικίας της.
Κατά ένα μεγάλο ποσοστό, η ενδοοικογενειακή βία είναι η συνηθέστερη μορφή βίας, η οποία προέρχεται από τον σύντροφο ή τον σύζυγο και αφορά την ψυχολογική και λεκτική βία. Πράγματι, στατιστικά είναι οι άνδρες εκείνοι, οι οποίοι κατά κανόνα αναλαμβάνουν το ρόλο του επιτιθέμενου σε ένα βίαιο οικογενειακό πλαίσιο και αυτό μάλλον αποτελεί διαχρονική συνθήκη. Σε δεύτερη θέση έρχεται η σωματική βία, ενώ η ψυχολογική είναι η πιο δύσκολα αναγνωρίσιμη μορφή της. Υπάρχουν, ωστόσο, περιπτώσεις γυναικών που σπάνε τη σιωπή τους, προκειμένου να ζητήσουν βοήθεια, επειδή υφίστανται ψυχολογική και όχι σωματική βία. Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι γυναίκες αποφάσισαν να κινητοποιηθούν, μόνο όταν η ψυχολογική ενδύθηκε τη μορφή της σωματικής βίας. Η ενδοοικογενειακή βία θεωρείται επομένως ως ένα πρότυπο καταχρηστικής συμπεριφοράς, που αφορά οποιαδήποτε σχέση που χρησιμοποιείται από κάποιον με σκοπό να αποκτήσει ή να διατηρήσει την εξουσία και τον έλεγχο του πάνω από σε άλλο ερωτικό σύντροφο ή μέλος της οικογένειας. Μπορεί, επιπλέον, να είναι σεξουαλική, συναισθηματική ή και οικονομική, περιλαμβάνοντας ακραίες συμπεριφορές, που έχουν ως σκοπό να εκφοβίσουν, να ταπεινώσουν, να απομονώσουν, να φοβίσουν, να τρομοκρατήσουν, να εξαναγκάσουν, να βλάψουν ή να τραυματίσουν το θύμα. Ειδικότερα, ως συζυγικός βιασμός ορίζεται ο καταναγκασμός για τη συµμετοχή στη σεξουαλική διαδικασία, καθώς για την υιοθέτηση τρόπων σεξουαλικής συµπεριφοράς, όχι µόνο µη αποδεκτών, αλλά και απωθητικών για τη γυναίκα.
Είναι κοινός τόπος ότι με την εμφάνιση της οικονομικής κρίσης, το φαινόμενο τα ενδοοικογενειακής βίας μεγεθύνθηκε και πολλοί είναι οι ερευνητές που συγκλίνουν στην παραδοχή μιας ισχυρής συνάφειας ανάμεσα στην ανεργία και στην εμφάνιση αντικοινωνικών συμπεριφορών. Όμως, παρά το γεγονός ότι η ανάπτυξη από μόνη της δεν αποτελεί επαρκή προϋπόθεση για την ισότιμη κατανομή της ευημερίας ή την προώθηση της ανθρώπινης ανάπτυξης, η εκτεταμένη ύφεση έχει αποδειχθεί ότι αποτελεί τροχοπέδη για την επίτευξη της ισότητας των φύλων. Αλλά τίποτα δεν μπορεί να αλλάξει, αν δεν αλλάξουν ως προς τη συμπεριφορά και τη νοοτροπία οι ίδιες οι γυναίκες, αν δεν μπορέσουν να διεκδικήσουν και να απαιτήσουν στην πράξη σεβασμό και αναγνώριση από το οικογενειακό τους περιβάλλον. Και όλοι θα πρέπει να συμβάλουμε, ώστε να υπάρξει περισσότερη ενημέρωση σχετικά με τις
φοβερές συνέπειες της κακοποίησης των γυναικών. Χρειάζεται σε κάθε περίπτωση να θυμόμαστε ότι τα θύματα της ενδοοικογενειακής βίας πρέπει να βρουν τη δύναμη να αντιδράσουν στη χρόνια σχέση κακοποίησης, καθώς και στα πρότυπα της αδυναμίας, της αμφιθυμίας και της αδράνειας που μοιραία αναπαράγονται.
Καμία γυναίκα δεν πρέπει να διαπραγματεύεται τη σωματική της ακεραιότητα, την ψυχική της ισορροπία, την αξιοπρέπειά της. Γιατί η βία δεν είναι έκφραση αγάπης και ενδιαφέροντος. Η βία δεν χωρά δικαιολογίες. Δεν χωρά σιωπή.
Βασιλική Μελέτη
