«Η Γέννηση και ο Θάνατος της Ατομικής Ιδιοκτησίας»
Παρουσίαση του βιβλίου του συναδέλφου Κώστα Λάμπου, από το Πολιτιστικό Κέντρο Εργαζομένων ΑΤΕ-Πειραιώς και το Σύλλογο Συνταξιούχων ΑΤΕ
Την Πέμπτη, 31 Μαΐου 2018 και ώρα 18.00, στην Αίθουσα Εκδηλώσεων του ΣΕΤΑΠ, έγινε η παρουσίαση του νέου βιβλιου του πολυγραφότατου συνάδελφου συγγραφέα Κώστα Λάμπου, του οποίου το σημαντικό πολιτικό, κοινωνικό, οικονομικό έργο του, γνωρίσαμε πρόσφατα από συνέντευξη που παραχώρησε στη σελίδα
«Η ΑΤΕ ΖΕΙ».
Το νέο βιβλίο του Κώστα Λάμπου, όπως και όλα τα προηγούμενα, ξεχωρίζει καθώς γυρίζει τη συζήτηση στα πλέον θεμελιώδη ζητήματα του πολιτισμού μας.
Πώς ο πλανήτης έφτασε στη σημερινή οικονομική και περιβαλλοντική κρίση;
Γιατί υπάρχουν οι μεγάλες εισοδηματικές ανισότητες που παρατηρούνται στον κόσμο;
Ποια είναι η αιτία της αυξανόμενης βίας σε ατομικό και κρατικό επίπεδο;
Το βιβλίο παρουσίασαν οι συνάδελφοι:
Γιώργος Γιαννόπουλος, Γεωπόνος, Συγγραφέας
Γιάννης Καζάκος, Οικονομολόγος, Γ.Γ. ΠΟΚΕΑΤΕΠ
Βασιλική Μελέτη, Οικονομολόγος, Μέλος Δ.Σ. ΠΟΚΕΑΤΕΠ
Ο συγγραφέας του βιβλίου, Δρ. Κ. Λάμπος
Βασιλική Μελέτη
Αγαπητοί συνάδελφοι και φίλοι, σας καλησπερίζουμε στην εκδήλωσή μας, σήμερα 31 Μαΐου, και ημερολογιακά τελευταία ημέρα της Άνοιξης. Είμαστε ιδιαίτερα ευτυχείς για τη σημερινή εκδήλωση του ΠΟΚΕΑΤΕΠ στο πλαίσιο της παρουσίασης του νέου βιβλίου του αγαπητούμέλους της μεγάλης οικογένειας των συνταξιούχων της Αγροτικής Τράπεζας της Ελλάδας, Δρ. Λάμπου, με τίτλο «Η γέννηση και ο θάνατος της ατομικής ιδιοκτησίας, ως μήτρας βίας, εξουσίας, ανισότητας, εγκληματικότητας, σκοταδισμού και ανηθικότητας», παρουσίαση την οποία μου έγινε η τιμή να συντονίσω. Ευχαριστούμε από καρδιάς τον ΣΕΤΑΠ για τη διάθεση του χώρου, τους παρόντες ομιλητές του πάνελ και τα μέλη μας, όλους εσάς, που βρίσκεστε εδώ μαζί μας για να ξεφυλλίσουμε παρέα τις σελίδες του βιβλίου αυτού.
Ο Κώστας Λάμπος στο βιβλίο του, όπως ειπώθηκε και νοήθηκε από τους προηγούμενους αγαπητούς ομιλητές, καταπιάνεται με ένα από τα ουσιαστικότερα κεφάλαια στην ανθρώπινη ιστορία, αυτό της «ατομικής ιδιοκτησίας», ένα κατά το κοινώς λεγόμενο μόρφωμα στο άρρωστο κοινωνικό σώμα της ανθρωπότητας. Αρχίζοντας, θα μου επιτρέψετε να επικαλεσθώ τη ρήση του αείμνηστου Βασίλη Ραφαηλίδη, «η δυστυχία του ανθρώπου αρχίζει από την στιγμή που μπήγει τον πρώτο πάσσαλο στη γη για να ορίσει την γη ως δική του». Και όχι άδικα. Η ατομική ιδιοκτησία, στην ιστορική και κοινωνική της διάσταση, ενδύεται μια διττή μορφή είτε εκείνη του ανταγωνισμού για την επαύξηση της περιουσίας των κατεχόντων είτε εκείνη του απλού αγώνα για επιβίωση των μη κατεχόντων. Σε όποια της μορφή όμως, συνιστά μείζονα ανισορροπία στη σχέση των ανθρώπων με τη φύση αλλά και στις ίδιες τις ανθρώπινες σχέσεις. Σκοπός του βαθυστόχαστου αυτού πονήματος, ανατρέχοντας στα κεφάλαιά του ένα προς ένα, είναι να κατανοηθεί η εγωιστική φύση, ο συγκρουσιακός χαρακτήρας, ο διασπαστικός ρόλος και οι αρνητικές συνέπειες της ατομικής ιδιοκτησίας πάνω στον άνθρωπο. Γι’ αυτό κρίνεται αυτονόητη και επιβεβλημένη η ανάγκη να ανατρέξουμε στις συνθήκες που την δημιούργησαν.
Και έρχομαι να πω στο σημείο αυτό ότι ασφαλώς η ατομική ιδιοκτησία, όπως και οι αγορές, υπήρχε και προ καπιταλισμού. Και οι θεμελιακές «αξίες», οι οποίες προσδιορίζουν τον καπιταλισμό, γνωρίζουμε πως είναι τρεις και θεωρούνται κρίσιμες προϋποθέσεις για τη λειτουργία του. Η ιδιοποίηση της υπεραξίας της μισθωτής εργασίας από το συντελεστή κεφάλαιο, η επιταχυνόμενη συσσώρευση του κεφαλαίου και η ασύδοτη λειτουργία των κάθε είδους «αγορών». Τα τρία παραπάνω στοιχεία είναι που προσδίδουν υπόσταση στον καπιταλισμό και αυτά οφείλουμε πρωτίστως να αντιμετωπίσουμε. Όπως, εύστοχα σημειώνει στο βιβλίο του ο Δρ. Λάμπος, η ατομική ιδιοκτησία, ως ατομική εξουσία και εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο δεν μετέβαλε απλώς τον τρόπο, με τον οποίο τα άτομα δημιουργούν και συμπράττουν, αλλά άλλαξε άρδην και τον τρόπο με τον οποίο αυτά είναι υποχρεωμένα να σκέπτονται. Και αυτό μοιραία είχε ως αποτέλεσμα το πέρασμα από την πολιτική κουλτούρα του Εμείς όλοι μαζί για το καλό όλων μας στην απολίτικη αντίληψη του Εγώ εναντίον όλων και ο θάνατός τους η ζωή μου. Αυτή είναι λοιπόν η δραματική αλλαγή που επέφερε ο καπιταλισμός, κατά τον συγγραφέα, και αποτέλεσε την αρχή της εκτροπής του πολιτισμού.
Σήμερα, όπως γράφει χαρακτηριστικά ο συγγραφέας, ζούμε στην εποχή όπου οι μεγαλοκαπιταλιστές, οι κάτοχοι μεγάλων ατομικών ιδιοκτησιών, στην προσπάθειά τους να μεγαλώσουν τις ατομικές ιδιοκτησίες τους και τον ιδιωτικό τους πλούτο καταστρώνουν ακατάπαυστα σχέδια επέκτασης του «ζωτικού τους χώρου», καταστρέφοντας τμήματα της ανθρωπότητας και του πλανήτη. Έτσι, ο καπιταλισμός δια της παγκοσμιοποίησής του εξελίσσεται σε μια ολοκληρωτική παγκόσμια δικτατορία του κεφαλαίου πάνω στην κοινωνία-ανθρωπότητα. Όπως στη θάλασσα το μεγάλο ψάρι τρώει το μικρό, έτσι και στις κοινωνίες της ατομικής ιδιοκτησίας η μεγάλη ιδιοκτησία κυριαρχεί πάνω στη μικρή, στον άνθρωπο και την κοινωνία. Είπε κάποτε ο Μαρξ για το κεφάλαιο, και την παράθεση αυτή την απαντάμε αρμονικά ενσωματωμένη από τον Δρ. Λάμπο στην ανάλυσή του για τη Γέννηση και την Εξέλιξη της ατομικής ιδιοκτησίας: Όταν το κεφάλαιο έχει το ανάλογο κέρδος, γίνεται τολμηρό. Με 10% κέρδος αισθάνεται τον εαυτό του σίγουρο και μπορεί να το χρησιμοποιήσει κανείς παντού, με 20% γίνεται ζωηρό, με 50% γίνεται θετικά παράτολμο, με 100% τσαλαπατάει όλους τους ανθρώπινους νόμους, με 300% δεν υπάρχει έγκλημα που να μην ριψοκινδυνεύσει να το διαπράξει, ακόμα και με κίνδυνο να πάει στην κρεμάλα.
Με τις αλλεπάλληλες κρίσεις του το κεφάλαιο, γράφει ο Δρ. Λάμπος, αναζητά διέξοδο από τις αντιθέσεις του, τις αντιφάσεις του, τις ανικανότητές του και την αστάθειά του, δημιουργώντας όλο και μεγαλύτερα, όλο και τραγικότερα, όλο και καθολικότερα αδιέξοδα για τις κοινωνίες και την ανθρωπότητα συνολικά. Οι νεοκλασικοί οικονομολόγοι και τα πολιτικά κόμματα ολόκληρου του φάσματος του αστικού κοινοβουλευτισμού, νεοφιλελεύθερα αστικά δεξιά, κεϋνσιανά αστικά κεντρώα και κρατιστικά αστικά «αριστερά», διακηρύσσουν υποκριτικά ότι αναζητούν διέξοδο που θα ανανεώνει και θα «ηθικοποιεί» τον καπιταλισμό, αλλά και θα βελτιώνει τη θέση των εργαζόμενων, εκπαιδεύοντας τις κοινωνίες στο παιχνίδι του χορτάτου σκύλου και της ολόκληρης καπιταλιστικής πίτας. Τι υποκρισία, έχω να προσθέσω…
Επομένως, τι πρέπει να γίνει; Διαβάζοντας για την εγκληματική ανηθικότητα του καπιταλισμού και του δικαιώματος της ιδιοκτησίας, θα καταλήγαμε στο συμπέρασμα ότι σκοπός των πολιτικών συστημάτων του 21ου αιώνα πρέπει να είναι η υπέρβαση των στρεβλών μοντέλων του παρελθόντος, και η αντιμετώπιση του καπιταλισμού στα δομικά του στοιχεία. Κατά την άποψή μου, κι αν θέλουμε να είμαστε απολύτως δίκαιοι, εχθρός δεν λογίζεται η ατομική ιδιοκτησία ούτε το σύγχρονο «επιχειρείν». Το «επιχειρείν» και το «δημιουργείν» είναι στη φύση του ανθρώπου και αλλοίμονο σε αυτόν που δεν θα το συμπεριλάβει στην ικανοποίηση των ανθρώπινων αναγκών. Η ατομική ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής είναι, συνεπώς, αναγκαία για τη δημιουργική ανάπτυξη της παραγωγής. Το γεγονός όμως σε καμία περίπτωση δεν σημαίνει ότι ο θεσμός της ατομικής ιδιοκτησίας μπορεί ή πρέπει να αφεθεί να οδηγήσει σε ανισότητες διανομής πλούτου, πέρα και πάνω από αυτές που επιβάλει η φυσική συμμετοχή του καθένα μας πάνω στην παραγωγή. Γιατί, όπως σοφά είπε ο Πλάτων, σκοπός είναι να κάνουμε μια Πολιτεία όσο γίνεται πιο ευτυχισμένη και όχι να περιοριστούμε να κάνουμε μία μόνο τάξη ευτυχισμένη.
Μετά από όλα αυτά, διερωτάται κάθε νουνεχής άνθρωπος: Πού οδηγεί την ανθρωπότητα η ατομική ιδιοκτησία και το κεφάλαιο; Το απαντά ο Δρ. Λάμπος ρητά και κατηγορηματικά, βάζοντας τα πράγματα στη θέση τους. Έχει έρθει η ώρα να συνειδητοποιήσουμε πως οι δυνάμεις της Εργασίας, της Επιστήμης και του Πολιτισμού ΠΡΑΓΜΑΤΙ βρίσκονται μπροστά στο κρισιμότερο σταυροδρόμι της ιστορίας τους. Υπάρχει λοιπόν δρόμος διαφυγής, έξοδος από τη ζοφερή αυτή πραγματικότητα; Ο Κώστας Λάμπος απαντά πως μια τέτοια διαφυγή δεν είναι νοητή χωρίς την απόλυτη κατάργηση της ατομικής ιδιοκτησίας, χωρίς την κατάργηση του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής, τη μόνη αναγκαία και ικανή ανατροπή-συνθήκη για την αποκατάσταση της κοινωνικής ισότητας των ανθρώπων και της ενότητας της κοινωνίας. Πώς επιτυγχάνεται αυτό; Μα μόνο με αγώνες. Αγώνες για την κατάργηση της καπιταλιστικής εξουσίας, ώστε οι άνθρωποι να πάψουν να υποτάσσονται στο χρήμα και στην εξουσία και να πάψουν να δημιουργούν με σκυμμένο το κεφάλι. Για να χτυπηθεί η αιτία της κρίσης στη ρίζα. Ας μην ξεχνάμε μάλιστα ότι οι ανά τους αιώνες αγώνες των ανθρώπων δείχνουν ότι όσο δεν αντιλαμβανόμαστε την πρώτιστη αιτία των κρίσεων, δηλαδή την πόρτα από την οποία εισέβαλε στις κοινωνίες η οικονομική ανισότητα, δεν θα μπορούμε να ανακαλύψουμε ούτε την πόρτα εξόδου από το κατ’ εξοχήν σύστημα της κοινωνικής ανισότητας και το δρόμο προς μια ανθρωπινότερη κοινωνία. Τη θέση αυτή επακριβώς ασπάζεται στο βιβλίο του ο Δρ. Λάμπος και εύλογα δεν μπορούμε παρά να συμφωνήσουμε μαζί του.
Κλείνοντας, η μελέτη αυτή, θέλω να επισημάνω, τολμά επιπλέον να αναμετρηθεί με την έλλειψη αντίστοιχων μελετών και να καλύψει ένα σημαντικό κενό στη σχετική βιβλιογραφία, αποδεικνύοντας ότι όλα τα γνωστά αυταρχικά, και αντιδημοκρατικά οικονομικοκοινωνικά συστήματα και ιδιαίτερα ο απάνθρωπος και καταστροφικός καπιταλισμός εδράζονται πάνω στο θεσμό της ατομικής ιδιοκτησίας, ο οποίος ευθύνεται για όλες τις οικονομικές, κοινωνικές, περιφερειακές και εθνικές ανισότητες και συγκρούσεις που συνθλίβουν άτομα, οικογένειες, πόλεις και έθνη, οικονομίες, κοινωνίες και πολιτισμούς. Το συμπέρασμα που εξάγεται από το σημαντικό αυτό βιβλίο είναι ότι, για να εξέλθει κάποτε η ανθρωπότητα από το θανάσιμο αδιέξοδο που δημιουργήθηκε με την εμφάνιση, τη βίαιη επιβολή και την αιματηρή διατήρηση της ατομικής ιδιοκτησίας, αναγκαία είναι η αντικατάστασή της από σχέσεις κοινωνικοποίησης των πάντων, με τη μορφή της άμεσης δημοκρατίας των κοινών αγαθών και περιεχόμενο την αταξική κοινωνία στα πλαίσια μιας σύγχρονης κοσμοαντίληψης για έναν οικουμενικό ουμανιστικό πολιτισμό.
Σας ευχαριστούμε συνάδελφε που συνεχίζετε να κάνετε εκείνο που θεωρείτε χρέος για να είστε χρήσιμος στην υπόθεση της κοινωνικής ισότητας, έστω κι αν πρέπει να γίνετε ενοχλητικός και δυσάρεστος σε «ξύπνιους» και «κοιμώμενους», για να απαντήσω σε προγενέστερη τοποθέτησή σας. Παρακαλούμε συνεχίστε με όλες σας τις δυνάμεις τον αγώνα σας και την κοινωνική ισότητα, γιατί ο αγώνας για ζωή δεν σταμάτησε και δεν θα σταματήσει από κανέναν εξουσιαστή ή ηγεμόνα. Για μια κοινωνία που θα κινείται στη λογική της αμεσοδημοκρατικής αυτοδιεύθυνσης, του «μέτρον άριστον» και του «πάντων πραγμάτων μέτρον άνθρωπος», όπως σωστά γράψατε. Γιατί «Μέτρο όλων των πραγμάτων είναι ο άνθρωπος».Για τον επιστήμονα Κώστα Λάμπο θα έλεγα μόνο: εμβριθής ιστορικός, διορατικός φιλόσοφος, ευφυής πολιτικός. Για τον άνθρωπο Κώστα Λάμπο, οι συνάδελφοι σας γνωρίζουν πολύ καλά και έχουν σίγουρα να πουν πολλά περισσότερα από εμένα για το πρόσωπό σας στην πολύχρονη πορεία και προσφορά σας στην τράπεζα και στο χώρο της επιστήμης.
Σας ευχαριστούμε και ταυτόχρονα σας συγχαίρουμε για το πνευματικό και ηθικό σας αυτό διαμέτρημα.