Γράφει η Βασιλική Μελέτη
Δικαστικός – Πρωτοδικείο Αθήνας,
Υπ. Δημοτική Σύμβουλος – «Αλλαγή για τη Νέα Ιωνία» – Υπ. Δήμαρχος Βασίλης Χριστοδούλου
Η εκλογική νομοθεσία επέβαλε μέχρι σήμερα ρητά τη μυστικότητα της ψηφοφορίας, διασφαλίζοντας την άσκηση του εκλογικού δικαιώματος δίχως επιτήρηση του εκλογέα, από οποιοδήποτε άτομο, του στενού οικογενειακού ή φιλικού του περιβάλλοντος, για να αποφευχθεί οποιαδήποτε υπόνοια λαθροχειρίας. Η μόνη εξαίρεση που προβλέπεται, για τις περιπτώσεις ατόμων με αναπηρία ή άλλη σοβαρή αδυναμία,
αφορά την πρακτική διευκόλυνσή τους από τον δικαστικό αντιπρόσωπο ή κάποιο μέλος της εφορευτικής επιτροπής που αυτός ορίζει. Η ανάθεση των καθηκόντων στον δικαστικό αντιπρόσωπο υπαγορεύεται από την (ορθή) εκτίμηση πως αυτός έχει πρακτικά πολύ μικρότερες δυνατότητες να ασκήσει οποιαδήποτε πίεση πάνω στην επιλογή του ψηφοφόρου απ’ ό,τι το άμεσο περιβάλλον του (αυταρχικοί γονείς ή σύζυγοι, τέκνα που γηροκομούν, αλλά και κάθε άλλο φυσικό πρόσωπο από το οποίο εξαρτάται η καθημερινότητα του εκλογέα).
Ωστόσο, όλα αυτά ανατρέπονται άρδην με το άρθρο 36 του Ν. 5043 «Ρυθμίσεις σχετικά με τους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης α’ και β’ βαθμού – Διατάξεις για την ευζωία των ζώων συντροφιάς – Διατάξεις για το ανθρώπινο δυναμικό του δημοσίου τομέα – Λοιπές ρυθμίσεις του Υπουργείου Εσωτερικών και άλλες επείγουσες διατάξεις» που ψηφίστηκε στις 11 Απριλίου 2023. Πρόκειται για άρθρο, το οποίο εισάγει μια άκρως προβληματική εξαίρεση στον υποχρεωτικά μυστικό χαρακτήρα της ψηφοφορίας για εκείνους ακριβώς τους συμπολίτες μας που αντικειμενικά υπόκεινται στην ισχυρότερη δυνατή σχέση εξάρτησης από το άμεσο προσωπικό και κοινωνικό τους περιβάλλον: τους «εκλογείς με αναπηρία και μειωμένη κινητικότητα» εν γένει. Έτσι, παρά την πρόβλεψη για πρώτη φορά ειδικά διαμορφωμένων χώρων στα εκλογικά κέντρα για τους πολίτες που αντιμετωπίζουν κινητικά προβλήματα και αναπηρίες (ο εκάστοτε Δήμος έχει την υποχρέωση να επιλέξει ειδικό χώρο σε ισόγειο όροφο όπου θα εγκατασταθούν τα παραβάν, θα πληροί τα κριτήρια προσβασιμότητας ατόμων ΑμεΑ και θα διαθέτει προδιαγραφές πυρασφάλειας), καταργείται σε σημαντικό βαθμό η μυστικότητα της ψηφοφορίας, ενώ επιτρέπεται ο έλεγχος της ψήφου του πιο ευάλωτου τμήματος του εκλογικού σώματος. Αρκεί να αναλογιστεί κανείς πως η κατηγορία των «ατόμων με μειωμένη κινητικότητα» μπορεί να περιλάβει, εκτός από αναπήρους που μεταφέρονται από τους οικείους τους, τροφίμους ιδρυμάτων που θα ψηφίζουν εφεξής κάτω από το βλέμμα -και τον έλεγχο- υπαλλήλων της
διεύθυνσης από την οποία εξαρτώνται άμεσα οι συνθήκες διαβίωσής τους. Αλλά και χιλιάδες ηλικιωμένους τροφίμους οίκων ευγηρίας, οι προϊστάμενοι των οποίων θα μπορούν να ελέγχουν ασφυκτικά την ψήφο τους.
Υπόψη, τόσο η σύμβαση του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία, όσο και έκθεση της Κομισιόν για το ίδιο θέμα, ορίζουν πως πρέπει να «προστατευθεί το δικαίωμα των ατόμων με αναπηρίες να ψηφίζουν με μυστική ψηφοφορία, χωρίς εκφοβισμό» και πως πρέπει να αποσοβηθούν ενδεχόμενες
«προσπάθειες να εξαναγκαστούν [οι ψηφοφόροι] να ψηφίσουν με συγκεκριμένο τρόπο, κάτι το οποίο είναι πολύ σημαντικό για τα άτομα με αναπηρία, τα οποία συχνά εξαρτώνται από τους φροντιστές». Πουθενά, δηλαδή, στα παραπάνω κείμενα δεν συστήνεται ρητά η παρουσία «συνοδών» πίσω από το παραβάν τη στιγμή της ψηφοφορίας.
Κάτι που συνιστά οιονεί παραβίαση της μυστικότητας και άρα εκτροπή.
